Ik was – denk ik – vier of vijf jaar oud. En enorm doof. Dat hebben kinderen wel vaker op die leeftijd. Gelukkig is daar het ‘buisje’ voor ontwikkeld: dat wordt in het trommelvlies geplaatst en ontlucht zo het oor. De druk neemt af, net als de kans op ontstekingen en bovendien verdwijnt de doofheid.

Om die dingen te plaatsen, worden kinderen onder narcose gebracht. En dat was nu precies het moment waarop het gebeurde: mijn eerste en enige out-of-body experience (OBE). Een klassieke uittredingservaring, waarbij je lichaamsbewustzijn in de war is en je boven je eigen lichaam lijkt te zweven.* En dat was het ook. Niet meer en niet minder. De verpleegster legde mijn Snoopy-knuffel bij mijn voeteneinde, terwijl de chirurg aan mijn oor begon te rommelen. Let wel: ik was dus ver heen hè – diep in slaap – en ik heb niets gevoeld. Maar ik had wel een leuk verhaal om te vertellen. Niet dat iemand mij geloofde, want een kind is een kind. Toch schijnt het zo te zijn dat vijf procent van de mensen ooit een OBE krijgt. Dat kan door extreme uitputting of stress komen, maar ook door anesthesie tijdens een operatie.** Lekker spul dus.

Met die informatie in mijn achterhoofd, las ik afgelopen zondag een column van Ben Tiggelaar, gedragsonderzoeker en auteur. Hij schrijft dat we er heilig van overtuigd zijn zelf de baas te zijn over ons leven. Maar dat is een utopie: “Wat we dagelijks doen, is vooral het resultaat van genen en omstandigheden. Ook de ‘vrije’ keuzes die we maken, komen uiteindelijk weer voort uit een combinatie van aangeboren neigingen, persoonlijke geschiedenis en actuele omstandigheden.”

Mensen hebben dus de neiging – zo zegt Tiggelaar – om alles wat hen overkomt aan zichzelf toe te schrijven en als dat positief is, dan is men daar trots op: ‘Kijk eens, helemaal zelf gedaan.’ Komen ze iemand tegen bij wie het leven of de carrière tegenzit, dan ligt dat al snel aan die persoon zelf. Dan had hij maar een andere keuze moeten maken. Volgens Tiggelaar doen we er beter aan om ons te richten op “die zaken in je leven die je wél kunt beïnvloeden.”

Maar waar hebben we eigenlijk nog invloed op? Als jij zin hebt in lasagne, is het dan wel echt jouw keuze? Of heb je net de dag ervoor een reclame gezien van Honig Lasagnemix? En die nieuwe Audi? Heb je die wel nodig? Of rijden er gewoon veel mensen in jouw omgeving in zo’n auto?

Ook het ervaren van een OBE bewijst maar weer dat er een heleboel in ons hoofd gebeurt waar we als gewone mensen totaal geen invloed op hebben. Net als het feit dat je nooit de baas over je eigen leven bent. Aan alle kanten worden we beïnvloed, zowel bewust als onbewust. Pakt het gunstig voor je uit, dan is dat mooi meegenomen. En zo niet, tja…

* In NRC Weekend (16/17 maart 2013), katern Wetenschap: Hendrik Spiering, “Met schrik zie je: dat ben ik!”
** idem