Onlangs stond ik voor de film- en fotocamera van Armando Ello, fotograaf én Indo met een missie. Een leuke ontmoeting die me weer eens even goed heeft laten nadenken over mijn Indisch zijn.

Eerder verscheen van zijn hand het boek Twijfelindo met portretten van Indische Nederlanders of Indo’s of Nederlanders met een Indo-Europese achtergrond of…tja, hoe kunnen we onszelf nou het beste omschrijven? Het boek Twijfelindo ging daar dan ook op in: hoe Indisch ben je, hoe Indisch zie je eruit, is dat belangrijk of voel je je gewoon Indo? Of toch niet? En hoe zit het met die Indische cultuur; geven we die eigenlijk wel door?

Voor zijn nieuwe project gaat hij nu op zoek naar Indo’s over de hele wereld en ook weer met de vraag: wat is jouw verhaal? Het doel is simpel: andere Indo’s laten zien wat zij met elkaar gemeen hebben. Zo kun je jouw eigen verhaal ontdekken of juist vervolledigen.

Aangezien zo’n project aardig in de papieren kan lopen, zette hij een crowdfunding op om in de onkosten te kunnen voorzien. Leuke bijkomstigheid hiervan was dat je gelijk mee kon doen aan de fotoshoot en het bijbehorende interview. Met vragen als hoe Indisch is jouw familie, heb je Indische culturele elementen thuis en hoe zie je de toekomst van de Indische cultuur, werd ik tijdens het interview even flink teruggeworpen op mijn zelfbeeld.

Ik vond het nog knap lastig om te verwoorden wat mij Indisch maakt. Ik ben Indisch en ik voel me Indisch. Geen twijfel daarover. Ik eet rijst met een lepel. Indo’s zien aan mij dat ik Indo ben. Net zoals ik aan andere Indo’s zie dat zij Indisch zijn (meestal dan hè). Maar ik kan ook doorgaan voor een Zuid-Europese, het land is daarbij niet eens zo belangrijk. En bovenal ben ik geboren en getogen Nederlandse. Ik hou ook gewoon van stamppot. Het levert soms een beetje schizofrene tweedeling op. Zeker als mensen om je heen het ook niet meer zo goed lijken te begrijpen, getuige een reactie die ik ooit kreeg op de vraag naar mijn afkomst: “Oh, dus dan kom je uit India, toch?” Zie dan nog maar eens uit te leggen wat Indisch zijn betekent.
Eigenlijk is het de wereld om me heen die soms moeite lijkt te hebben met wie ik ben. Het verklaart misschien ook waarom ik me overal én nergens thuis voel.

Aangezien mijn opa en oma niet meer leven, kan ik met eventuele vragen niet meer bij hen te raden gaan. Mijn opa overleed toen ik nog te jong was om bewust bezig te zijn met Nederlands-Indië en de donkere periode van oorlog en repatriëring. Mijn oma was na zijn dood zo van slag dat ze daarna vooral gezwegen heeft. Pas in de laatste jaren van haar leven vertelde ze soms, zomaar ineens, over haar jeugd in Nederlands-Indië: spelen met haar buurjongen, bij de rivier, dansen, piano spelen. Maar altijd kort, daarna was het weer stil.

Wat mij vooral is bijgebleven van vroeger zijn de verjaardagsfeestjes. Altijd druk, altijd gezellig, veel geklets, veel familie (al dan niet verwant, want ja, iedereen is familie) en natuurlijk veel eten.
Nog even over dat familiegebeuren: je kent ze wel, al die ooms en tantes, theoretisch gezien natuurlijk onmogelijk. Voor niet-Indo’s kan het enigszins chaotisch overkomen, maar het houdt al die (soms ingewikkelde) familieverbanden wel lekker overzichtelijk.

Is het je weleens opgevallen dat Indo’s onder elkaar een ratjetoe aan talen spreken? Het is Nederlands doorspekt met Indische en Engelse woorden, aangevuld met eventueel nog een andere taal (mijn oma had de voorkeur om sommige leenwoorden uit het Frans als een echte Française uit te spreken).

Nu met mijn eigen kindjes, een echt duo penotti en af en toe enorm ribut, is er een vierde generatie en vraag ik me weleens af hoe Indisch zij nog zullen zijn. Wat geef ik door: het Indisch gevoel of alleen wat culturele elementen? Of juist van alles wat? En het allerbelangrijkste: gaat dat vanzelf of moeten we er ‘iets’ voor doen? De tjobek en oelekan zijn hier nog aanwezig, net als de rijststomer (en nee, geen elektrische), de orang maloe en de ruggenkrabber. Oh ja, dat ‘gedoe’ met het wisselen van kleding, oftewel uitgaanskleding versus loungekleding, dat hebben wij Indo’s maar mooi uitgevonden. Ik draag trouwens ook nooit een horloge in huis…ook een Indisch dingetje misschien?

Waar maak je je druk om, zou een willekeurige lezer kunnen denken. “Ya, dat is iets Indisch…”, zou bekende Indo Ricky Risolles dan zeggen.

---