Terwijl Nederland de afgelopen anderhalve week hier en daar wit kleurde, menig huishouden laveerde tussen Sinterklaas, de kerstboom en wel of geen winterbanden, werd er in Almere een vader begraven. Een vader die in zijn vrije tijd grensrechter was bij de voetbalclub van zijn zoon. Een vader die na afloop van een wedstrijd zo zwaar werd mishandeld dat hij een dag later overleed. Waarom? Omdat de 16-jarige ‘jongetjes’ die dit op hun geweten hebben, het niet eens waren met zijn beslissing tijdens de wedstrijd. Hoe gestoord ben je dan?

Nu overheerst de roep dat er zonder respect geen voetbal kan zijn. Ik heb een hekel aan het woord respect. Het wordt te pas en te onpas gebruikt waardoor het een loze kreet wordt. Je kent ze vast wel: uitspraken als “Respect, man!” op een vreemd moment, verkeerd moment of als totaal nietszeggende opmerking. Maar dat terzijde.

Zonder respect dus geen voetbal. Maar dat ene woordje kan voor iedereen en in iedere omstandigheid iets anders betekenen. Je kan iemand respecteren, omdat je opkijkt tegen diegene. Het gaat dan om iemands kwaliteiten of prestaties in carrière of privé-leven. Je kan ook respect hebben voor de manier waarop iemand omgaat met een ziekte, hoe Martin Gaus omgaat met dieren of hoe de dieren met Martin Gaus omgaan.
Respect in het voetbal betekent in dit geval dus niet het voetballertje dat opkijkt tegen een schreeuwende, rood aanlopende Louis van Gaal en bij zichzelf denkt: “Zo wil ik later ook worden!” Of een Nigel de Jong die een karatetrap uitdeelt. Of de vaders en moeders die alles en iedereen voor rotte vis uitmaken, omdat zoonlief maar geen bal krijgt toegespeeld.

De samenleving verhardt. Dat is het probleem. Een paar maanden voor de dood van grensrechter Nieuwenhuizen, pleegde een 18-jarige jongen zelfmoord. Hij was het grootste deel van zijn leven gepest. In het verkeer mept de ene automobilist de ander voor zijn hoofd, omdat een inhaalmanoeuvre niet beviel. Ambulancepersoneel kan niet reanimeren, omdat omstanders zich ermee gaan bemoeien. Agenten worden dood gewenst, omdat ze – helaas – een jongen hebben doodgeschoten die mogelijk vuurwapengevaarlijk was en niet deed wat hem gevraagd werd.
In het tv-programma De Wereld Draait Door zag ik een groep jongeren die zeven jaar lang gevolgd gaat worden. Er zat een branieschoppertje in spé tussen. Een bewuste keuze, zo zei hij zelf. Nu weet iedereen dat jongeren zich gaan afzetten om hun eigen identiteit te kunnen ontwikkelen. Maar dit jongetje hield ook van een potje vechten, zijn ouders daarentegen niet. Terwijl zijn ouders dit gedrag proberen in te perken, zitten de presentatoren en het publiek luid te lachen en te grappen. Dat is bijna hetzelfde als deze jongen woordelijk aanmoedigen in zijn gedrag.

Ik denk dat het beter is als we hardop zeggen dat we aardiger moeten gaan worden voor elkaar. Behandel een ander zoals je zelf behandeld wilt worden. Heb iets voor elkaar over en voedt kinderen zo op. Onze samenleving bestaat alleen bij die gratie. Alle wereldgodsdiensten en levensovertuigingen zijn op die gulden regel gestoeld. Democratie trouwens ook.